آذريون

برای ديدن البوم تصاوير کنفرانس در اينجا کليک کنيد

کنفرانس حقوق بشر و رسانه ها

بحثی بر مبنای آزادی بیان

آذریون از کابل

شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر کنفرانسی را زیر نام حقوق بشر و رسانه ها به تاریخ 29 سپتامبر 2004 در کابل افغانستان برگزار کرد. در این کنفرانس نماینده گان نهادهای حقوق بشر، نماینده گان نهادهای رسانه های همه گانی دولتی و غیردولتی، شخصیتهای ملی، روزنامه نگاران آزاد شرکت کرده بودند. شرکت کننده گان این کنفراس قرار ذیل بودند:

- استاد قسیم اخگر، شخصیت مستقل

- داکتر رنگین دادفر سپنتا استادعلوم در دانشگاه آخن استاد مهمان در دانشگاه کابل

- داکتر سمیع حامد، شخصیت مستقل

- نجیب روشن، روزنامه نگار آزاد مقیم آلمان

- آقای سید عالم امینی، سرپرست مرکز تعاون افغانستان

- انجنیر عزیزالرحمن رفیعی، رییس اجتماع جامعه مدنی افغانستان

- داکتر کبیر رنجبر، رییس انجمن حقوقدانان افغانستان

- خانم ثریا پرلیکا، رییس اتحادیه سراسری زنان افغانستان

- خانم ریدا عظیمی، دستیار بنیاد حقوق و عدالت اجتماعی

- آقای وحید وارسته، مسؤول صندوق کمک به رسانه های آزاد افغانستان

- آقای احمد ضیا لنگری، عضو کمسیون مستقل حقوق بشر افغانستان

- آقای هاشم مایار، مسؤول برنامه های مؤسسه اکبر

- افزون از مجمع زنان افغان

- آقای عبدالرحمن هوتکی، رییس سازمان حقوق بشر و محیط زیست افغانستان

- حمید ^ءحا^ءحی، مسؤول مرکز رسانه های همه گانی برای افغانستان

- خانم روشن سیرن، رییس مرکز آموزش حقوقی زنان افغان

- آقای احمد ضیا ایمل، مسؤول مؤسسه آموزشی و خدماتی بخدی

- خانم الهه سروش، آموزگار در مؤسسه روزنه – دفاع از حقوق زنان افغان –

- آقای سید نور محمد از بنیاد رضاکاران حقوق بشر افغانستان

- آقای طائب، رادیو صبح بخیر افغانستان

- آقای یعقوب، رادیو صبح بخیر افغانستان

- آقای داد محمد انابی، رادیو تلویزیون افغانستان

- آقای نور محمد صدیقی، از رادیو تلویزیون افغانستان

- آقای احمد جاوید، رادیو افغانستان

- آقای حمیداللّه ، رادیو افغانستان

- آقای اکبر سروری، مسؤول JEDO

- خانم پشتون باسل، مشاور حقوقی دفتر هیئت ناروی برای مهاجرین افغان

- آقای بهیر احمد نوری، مشاور حقوقی دفتر هیئت ناروی برای مهاجرین افغان

- خانم مریم مؤسسه داکار

- آقای سلیم مندوخیل، AIHA

- خانم سوسن، AIHA

- آقای شیرخان، نماینده سرکس سیار برای اطفال افغانستان

- آقای عبید اخلاص، بنیاد رضاکاران حقوق بشر افغانستان

- آقای محمد ارسلان، بنیاد رضاکاران حقوق بشر افغانستان

- آقای محمد رحیم، بنیاد رضاکاران حقوق بشر افغانستان

- خانم زرلشت، دانشگاه کابل

- آقای ولید

- وتعدادی از محصلین دانشگاه کابل از بنیاد رضاکاران حقوق بشر

این کنفرانس در دو بخش برنامه ریزی شده بود: حقوق بشر و آزادی بیان. در بخش حقوق بشر نماینده گان بعضی از نهادهای حقوق بشر در رابطه به نقش رسانه ها در تأمین حقوق بشر صحبت کردند که صحبت کننده گان این بخش قرار ذیر بودند:

- آقای سید عالم امینی، سرپرست مرکز تعاون افغانستان

- خانم روشن سیرن، مسؤول مرکز آموزش حقوقی زنان افغان

- آقای احمد ضیا لنگری، عضو کمسیون مستقل حقوق بشر افغانستان

- داکتر کبیر رنجبر، رییس انجمن حقوقدانان افغانستان

- انجنیر عزیزالرحمن رفیعی، رییس اجتماع جامعه مدنی افغانستان

- آقای عبدالرحمن هوتکی، رییس سازمان حقوق بشر و محیط زیست افغانستان

بخش آزادی بیان به نماینده گان آزادی بیان تخصیص داده شده بود که در این بخش بعضی سخصیتهای ملی پیرامون آزادی بیان و نقش آن در تأمین حقوق بشر صحبت کردند. سخنرانان این بخش قرار زیر بودند:

- داکتر رنگین دادفر سپنتا

- استاد قسیم اخگر

- داکتر سمیع حامد

نخست از همه آذریون، هم آهنگ کننده شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر تشریف آوری مهمانان را خیر مقدم گفته و در ارتباط به ساختار کنفرانس و معرفی شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر صبحت کرد. وی در آخر سخنانش گفت: کنفرانس امروزی ما بر اساس یک مبحث کاملاً باز، آزاد و دموکراتیک برنامه ریزی شده و از هر نوع پرسش، مباحثه و پیشنهاد استقبال صورت میگیرد. ما آرزومندیم تا کنفرانس امروزی ما بتواند نقش رسانه ها را در تأمین حقوق بشر در افغانستان سازنده تر و مؤثرتر سازد.

بعد از آذریون، آقای ملک ستیز، مسؤول برنامه های افغانستان در انستتیوت حقوق بشر دنمارک پیرامون برگزاری این کنفراس صحبت کرده و گفت: در همایش امروزی سعی به عمل آمده تا با نماینده گان نهادها، رسانه های همه گانی، روزنامه نگاران آزاد، روشنفکران و مدافعین حقوق بشر و مؤسسات حقوق بشر فضای گفت و شنود مهیا گردد. من فکر میکنم که در کنفرانس امروزی باید روی چند نکته مکث شود:

- هم آهنگی در تأمین مناسبات میان نهادها و روشنفکران

- استفاده لازم از رسانه های همه گانی برای پخش اطلاعات در زمینه حقوق بشر، در این زمینه شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر برنامه های حقوقی را از طریق رادیو شام بخیر افغانستان راه اندازی نموده که تا کنون از روشنفکران ملی، نماینده گان نهادهای حقوق بشر، بخشهای حقوق بشری مؤسسات دولتی دعوت صورت گرفته تا سهم خویش را در زمینه پخش اندیشه های حقوق بشری ایفا نمایند. اما این به هیچ صورت کافی نیست و من از دوستان خواهش میکنم که در زمینه ابراز نظر بفرمایند.

- تدویر برنامه های مشترک تحقیقی و ایجاد ساختار مشترک گزارشدهی از وضعیت حقوق بشر در کشور

- تدویر برنامه های مشترک در گفتگو و تفاهم با مؤسسات بین المللی برای فراهم آوری زمینه های معلوماتی جهت تدویر برنامه های مشترک نهادهای حقوق بشر و جامعه مدنی، سخصیتهای مستقل، هنرمندان و مدافعین حقوق بشر. در این راستا شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر در خدمت همه دوستان قرار خواهد داشت و در طرح این مسأله از نظرهای ارجمند شما استقبال صورت میگیرد.

- دفاع متحدانه از مدافعین حقوق بشر که آزادانه و بی باک از هر نوع به حرمتی در برابر انسان و انسانیت قلم میزنند.

آقای ستیز در آخر گفته هایش گفت: انستتیوت حقوق بشر دنمارک مسرور است تا همراه با شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر در فراهم آوری زمینه های گفتگو و مباحثه آزاد و دموکراتیک به خاطر تشریک مساعی در راه رفتن به سوی احترام به حقوق بشر ، حیثیت انسان و حاکمیت قانون در خدمت قرار گیرند.

بعد از آقای ستیز، داکتر رنگین سپنتا سخنان خویش را در ارتباط به آزادی بیان ارائه فرمودند. داکتر سپنتا در بخشی از سخنانش چنین گفت: در میهن ما صحبت و سخن گفتن پیرامون آزادی بیان شاید هنوز هم جسورانه ترین تلاشی باشد که در عرصه مبارزات دموکراسی خواهی و تأمین حقوق بشر صورت گرفته است. ما در حوزه فرهنگی به دنیا آمده ایم و بزرگ شده ایم که امروز هم برای دفاع از حقوق بشر تلاش میکنیم که در آن عمر خیام تکفیر شد؛ ابو علی سینا بلخی تکفیر شد؛ ابوریحان تکفیر شد؛ حلاج به جرم سخن و سخن گفتن تکفیر شد و بلاخره بانوی جوان کشور ما ملالی جویا تکفیر شد.

داکتر سپنتا همچنان گفت که در فرهنگ و مدنیت و کشوری که در آن صحبت و سخن گفتن و تلاش برای دست یابی به حقیقت دست کم جوانبی حقیقت به مثابه کفر و کفرگرایی تلقی میشود، صحبت از آزادی بیان به مثابه سنگ بنای حقوق بشر کارِ ساده یی هم نیست، از این لحاظ شهامت شما قابل ستایش بی پایان است.

درجهان کنونی و در میهن ما صدها سال انسانها برای آزادی بیان و برای این که بتوانند آزاد بیندیشند و آنچه را که میاندیشند بیان بکنند، جان بازیهای فراوانی کردند.

بعد از سخنرانی داکتر رنگین دادفر سپنتا، بخش نخست کنفرانس که "حقوق بشر" بود، آغاز گردید. نخست آقای سید عالم امینی، سرپرست مرکز تعاون افغانستان در رابطه به نقش رسانه ها در تأمین حقوق بشر صحبت کرده و در بخشی از سخنان خویش چنین گفت: من فکر میکنم که انسان به صورت طبیعی و فطری طرفدار عدالت اجتماعی است. انسانی نیست که در زنده گی خود از تبعیض و تمایز رنج نبرده باشد. در هر اجتماع، در هر مجتمع، در هر جای که انسانها به صورت جمعی زنده گی میکنند ناگزیر تضاد، تصادم و استکاک از نوع حقوق بشری وجود دارد و میداشته باشد. برعکس آنچه که در جوامع عقب مانده ما تصور میکنیم که در جوامع پیشرفته این استکاک وجود ندارد؛ اما میبینیم که در آنجا به سطح بالاتر وجود دارد. بناءً از جامعه یی که تمام افراد آن، چه آنهای که ناقض حقوق بشر اند، چه آنهای که طرفدار رشد حقوق بشر اند از نظر وجدانی از نظر خواستی همه آنها طرفدار اجرای حقوق مساویانه انسانهاست. در بطن که طبیعت انسان خواستار حقوق بشر است در چنین حالتی آیا وسیله یی است که بتواند حقوق بشر را به صورت روشن اجرا بکند؟ آیا راهی وجود دارد که نقض حقوق بشر اتفاق نیفتد؟ آیا راهی وجود دارد که انسانی بر انسان دیگر ستم نکند؛ زور نگوید؛ جلو آزادی بیان را نگیرد؛ جلو آزادی حرکت را نگیرد؛ جلو رشد انسان را نگیرد؛ مانع رشد انسانها نشود. آیا راهی وجود دارد؟

به نظر من یگانه راهی که میتواند به رشد حقوق بشر برسیم؛ به تکامل حقوق بشر برسیم، راهی است که از مسیر رسانه ها میگذرد. این رسانه ها است که میتواند چنین رسالت بزرگ و عظیم را در زنده گی انسانها داشته باشد. رسانه ها میتواند ما را رشد بدهد؛ ما را ترقی بدهد؛ میتواند ما را در مسیری ببرد که در آن مسیر حقوق بشر نقض نگردد. اگر رسانه ها نقش چشم و گوش جامعه را بازی کند؛ چیزی را که جامعه میبیند در سطح وسیع اجتماعی، راسانه ها گسترش بدهد و در معرض دید همه گان قرار دهد و آنچه را که بقیه نمیشنوند رسانه ها در سطح وسیع و گسترده بشنوانند. در این صورت است که ما میگوییم نظارتی به وجود آمده که کسی جرأت نمیکند حقوق بشر را نقض کند. نظارتی به وجود آمده که کسی حق ندارد حق کسی را نقض کند.

آقای عالم امینی همچنان گفت: رسانه ها هم مسؤولیتهای باید داشته باشد تا به عنوان چشم و گوش انسانها در جامعه عمل کند. رسانه ها نخست باید عاری از تعصب و کینه ها باشد. دوم رسانه ها باید عاری از غرض و مرض رایج در اجتماع باشد. اگر رسانه ها عاری از غرض و مرض نباشند، من فکر میکنم که در جهت منفی هم نقشی را بازی میکند که در جهت مثبت مهم تلقی شود.

در ختم سخنان آقای امینی، خانم روشن سیرن، رییس مرکز آموزش حقوقی زنان افغان صحبتهای خویش را در زمینه ارائه داشت. خانم روشن در بین سخنانش گفت: من در کنفرانس امروزی سؤالی را از شما روشنفکران گرانقدر میپرسم. آیا میشود به این گونه که امروز روانیم کار کرد؟ میخواهم کمی تفصیر دهم. کابل و چند شهر دیگر آغوش شما است؛ آیا این کافی است؟ چگونه میتوان رفت به سوی ریشه های مردمی؟ دولت در آنجا مشغول چه کارهای است؟ آیا رابطه بین دولت و مردم ازطریق چه واکنشی تأمین میگردد؟ واضح است که همه مؤافقیم که جامعه مدنی و رسانه های همه گانی. پس بیایید امروز بالای این مسأله بیندیشیم که چطور میتوان این دو رکن مهم را به هم پیوست. نهادهای جامعه مدنی قبل از همه به تفاهم و هم نظری نیاز دارند. در این اواخر شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر به کمک انستتیوت حقوق بشر دنمارک پا به عرصه وجود گذاشت که گامی است مثبت در راستای یک پارچه گی نهادهای جامعه مدنی که در زمینه حقوق بشر کار می نمایند. نهاد ما به عنوان عضو این شبکه از هر نوع همکاری در راستای تأمین حقوق بشر و استفاده منظم رسانه های همه گانی از این موازین، دریغ نمیورزد.

بعد از خانم روشن سیرن، آقای احمد ضا لنگری عضو کمسیون مستقل حقوق بشر افغانستان رشته سخن را در دست گرفت. آقای لنگری گفت: رسانه ها همچون یک حاله فشار است برای بهبود وضعیت حقوق بشر، پایین آوردن سطح ظلم وا ستبداد، توسعه اقتصاد، ایجاد حکومتهای دموکراتیک، ایجاد حکومتهای با پرنسیپ حاکمیت قانون. همچنان آقای لنگری گفت: رسانه ها در ارتباط به تأمین حقوق بشر، دموکراسی ، آزادی بیان، در قسمت توسعه فرهنگ حقوق بشری، فرهنگ رعایت و احترام حقوق بشر به سطح عامه، نقش بسیار مثبتی دارد.

در ختم سخنان آقای احمد ضیا لنگری، داکتر کبیر رنجبر رییس انجمن حقوقدانان افغانستان سخنان خویش را آغاز کرد. وی یکی از مشکلات اساسی را حاکمیت تفنگ خواند و گفت تا این بلا از سر مردم افغانستان دور نشوند ما نمی توانیم حقوق بشر را تأمین کنیم و از روشنفکران، نهادهای جامعه مدنی و حقوق بشر و جامعه جهانی خواست تا متحد شوند و در برابر نظام جنگ سالاری در افغانستان مبارزه کنند. وی همچنان روی همبسته گی بین نهاد ها تأکید کرد و گفت که چنین شبکه ساختن مشکل را حل نمیکند مگر آن که نهادها در بین خود هم بسته گی داشته باشند.

داکتر کبیر رنجبر در ختم سخنانش رشته سخن را به انجنیر عزیزالرحمن رفیعی، رییس اجتماع جامعه مدنی افغانستان واگزار کرد. آقای رفیعی گفت: در جهان هیچ حکومتی نیست که به گونه که خواسته باشد بر رسانه ها مسلط باشد. این امر از آنجا ناشی میشود که بسیاری دولتمردان میخواهند که رسانه ها باید دیدگاه های اجتماعی-سیاسی آنها را انکشاف دهند و یا در مقابله با چنین دیدگاه های سکوت اختیار کنند و به اصطلاح نگویند بالای چشم ابرو است. در حالی که در یک جامعه مدنی و آزادگرا این رسانه ها است که بر چگونه گی کارکردهای دولت انتقاد میکند. در حقیقت این انتقاد ها میتواند نوعی نظارت نهادهای مدنی بر حکومت تلقی شوند. در این جا میتوان گفت که مطبوعات متکی بر آزادی و قانون سبب ایجاد نوع رابطه بین مردم، نهادهای مدنی و دولت میگردد. رسانه ها که بر چنین نظامی استوار باشد، نه تنها دشمن دولت تلقی نمیشود؛ بلکه دولت را در اجرای برنامه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آن یاری میرساند. همین است که رسانه ها یکی از پایه های دموکراسی تلقی میشود. دموکراسی بدون آزادی بیان مفهومی ندارد و رسانه ها یکی از مؤثر ترین وسایلی است که میتواند آزادی بیان را تمثیل کند.

بعد از سخنان آقای رفیعی، آقای عبدالرحمن هوتکی رییس سازمان حقوق بشر و محیط زیست افغانستان سخنان خویش را ارائه داشته و گفت: تمام هموطنان ما مسؤولیت دارند که به خاطر تأمین حقوق بشر از تمام توان خود استفاده کند و این یک مکلفیت انسانی است که تدبیق این مکلفیت وظیفه هر هموطن ما است. باید بگویم که سعادت و نیکبختی برای هر ملت مربوط به زحمت کشی آن ملت میشود.

در پایان سخنان آقای هوتکی که ختم بخش اول بود شرکت کننده گان به طرح پرسشهای پرداختند که از طرف سخنرانان این بخش پاسخ داده شد و در ختم آن شرکت کننده گان جهت صرف نهار تفریح گرفته و بعد از آن بخش دوم برنامه که "آزادی بیان" بود آغاز گردید. در این بخش نخست استاد قسیم اخگر در رابطه به آزادی و آزادی بیان سخنرانی نمود. وی در بخشی از این سخنرانی گفت: دانشمندی گفته است که انسان گرسنه، برهنه در هر حال انسان است اما ناقص. در حالی که انسان بی بهره از آزادی اساساً انسان نیست. از همین جاست که با صراحت میتوان گفت که دشمنان آزادی دشمنان انسان اند.

استاد اخگر همچنان گفت: در کشور ما آزادی خطرناک به حساب میاید؛ اما قتل عام، غارت، غارت دارایی مردم و ویرانی خانه های بی سرپناهان قهرمانی محسوب میگردد.

استاد اخگر همچنان گفت: چنانکه ما به آزادی به عنوان یک حق توجه داریم. آزادی بیان در شماری دیگر اشکال آزادیها یک حق است. حق آزادی همچون حق حیات است. اگر توجه داشته باشیم آزادی نه فقط یک حق بلکه یک ارزش و یک روش در رابطه میان مردم و حکومت، مردم و نهادهای مدنی و در نهایت به تمام روابط اجتماعی ما کاراهی دارد. وی همچنان گفت: آزادی بیان پر اهمیت ترین آزادیهاست. آزادی بیان است که صدای مردم به گوش منصب نشینان و چوکیداران میرسد. آزادی بیان میتواند از عملی شدن بسیاری توطئه های خانمان برانداز جلوگیری کند و حکومت را متوجه آن عمل کردها بسازد که دسیسه چیان از آن تغذیه مینمایند؛ تمویل میشوند.

بعد از سخنرانی استاد اخگر، داکتر سمیع حامد در مورد آزادی بیان سخن گفته و در بخشی از سخنانش چنین گفت: آزادی بیان آزاد کننده دیگر آزادی هاست. بسیاری ها میگویند آیا در افغانستان آزادی بیان است؟ من در پاسخ به این پرسش میگویم در افغانستان در برشهای مختلف بستر های برای آزادی بیان داشتیم؛ اما مشکل ما نبود چیزی برای بیان بوده. ما آزادی بیان درحدی که حرفهای خود را بگوییم داشتیم؛ اما چیزی برای بیان نداشتیم. مثلاً در اواخر حکومت دکتور نجیب آزادی بیان در حدی بود که میتوانست انسان بسیاری حرفها را بگوید. فرض میکنیم که در افغانستان مجال نبود که حرفهای خود را بتوانیم بگوییم. اکثریت روشنفکران پر ادعای افغانستان که هر روز جنگ سالار را متهم میکنند، در پاکستان یا اروپا یا امریکا زنده گی میکردند. در آنجا مجال کافی بود که حرفهای خود را بگویند؛ اما آنها جز فکاهی گوهی و غیبت سر نان کاری نکردند.

داکتر حامد همچنان گفت که بسیاریها میگویند در افغانستان خوب حرف زده شده اما خوب عمل نشده. من در پاسخ میگویم که در افغانستان حرفِ خوب زده نشده، بلکه خوب حرف زده شده.

داکتر حامد در پیوند با رسانه ها گفت که ما میگوییم رسانه ها چنین کنند و چنان کنند. به نظر من رسانه ها باید دو چیز را داشته باشد: خبر و باخبری. در خبر باید روزنامه نگار شجاع و دقیق باشد و خبر را دقیق پخش کند. در باخبری تولید فکر باید شود. رسانه ها در باخبری بستر را برای یک تفکر باز کند که روی همین بستر، افغانستان را ساختار شکنی کنیم و در آنجا باید ها و نبایدهای خود را مشخص کنیم و در این راستا باید روزنامه نگار دانا و عمیق باشد.

در آخر سخنرانی داکتر حامد که ختم بخش دوم بود کنفرانس با پرسشهای از طرف شرکت کننده گان از استاد قسیم اخگر و داکتر سمیع حامد، خاتمه یافت.

سلسله این گونه نشستها ادامه دارد. شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر افغانستان از تمام هموطنان ماکه علاقمند به گفتگوی آزاد، جر و بحث های پیرامون جو جدید در زندگی جدید اند آرزومند است تا نظریات شانرا با ما درمیان بگذارند. از اساتید و دانشمندان گرانقدر خواهشمندیم تا مقالات، کارکرد های علمی- تحقیقی، تجارب و چشمدید های شانرا با ما در میان گذارند تا شبکه جامعه مدنی و حقوق بشرآنرا تدوین، پخش و نشرنماید.

دانشمندان و روشنفکران گرانقدر میتوانند به آدرس های زیر در تماس شوند.

برون از کشور

ملک ستیز

مرکز تحقیقات جهانی و حقوق بشر

انستیتوت حقوق بشر دنمارک – کوپنهاگن

Malek Sitez

Project Manager, International Department

Danish Institute for Human Rights (DIHR)

Strandgade - 56 Copenhagen K 1401 Denmark

Phone: + 45 32 69 88 88 Direct: + 45 32 69 88 12

Mobile: + 45 27 28 29 41 Fax: + 45 32 69 88 00

ms@humanrights.dk www.humanrights.dk