مـادر!
"این مـنم بر سـر خـاک تو که خـاکـم بر سـر"
امتداد خـاطره وخـاطرهء امتداد
صبورالله سـیاه سـنگ
به یادم هسـت چـون دیروز
به یادم هسـت چـون دیروز
که مـا در انتهـای رسـته آهـنگـران چیزی شبیه دخمـه هـای روزگارآلودگان را
خـانه میگـفتیم
همـان جا در ته سقفی
مـن و دو خـواهـرم را مـادرم با پول گلدوزی
همـانند گل سه برگ کنج چادرش مـردانه میپرورد
دو سه مـنزل فـراسـوتر
دکان پیر مـرد آهـنین آیین
همـانا قبلهء آهـنگـران قریهء مـا بود
مـن و مـانند مـن چندین قد ونیمـه قد دیگـر
برای لقمـه نانی
همیشه نیم روز خـویش را آنجا کنار آهـن و آتش
به یاد نیزهء آرش
به پای کوره خـاک و دود میکـردیم
دوسه دریا فـراسـو تر
پس از چندین خم و پیچ وعبور راهه بیراهه
کنار آسـیاب پر زغوغایی
دهـاتی مکتب دیوار ناپیدا
تو گویی دیگ ذوبان سـرود و خنده و فـریاد و درس و گـریهء مـا
بود
و مـا چـون لشکـر بی پادشه، بیدوسـت، بیدشمـن
به آهـنگ غریبی راه میرفتیم
ونصف دیگـر هـر روز را آن جا کتاب آلود میکـردیم
همـان اخگـرشمـار، آهـن شناس پیر
که بادا قامتش همچـون غرورش ناشکن بالا
همـاوا با نصیحتهـای پولادین
که قهـر آذرین پتک وی درگوش ناپیدای آهـنهـا فـرو میخـواند
به مـا شاگـردهـا میگـفت:
درین دنیای بی بنیاد
همـه آهـنگـران هسـتند،
زآغازین در بیلوحهء بازار
بیا
تا قلعهء ارباب
بر ایوانهـا ولیکن لوحه یی دیگـر
به
اسم و رسم تازه
رنگ وروغن دیده تر از شهپر طاووس میبندند
و آن اختر شمـار، آدمشناس ، آموزگار پیر
که اندرز سپید خـویش را روی سـیاهیهـا
به خط همچـو مـروارید میپاشید
به مـا ناچیزهـا میگـفت:
ایا فـرزانگان! سـرمـایهء تاریخ!
سـوا از این ورقهـایی که در زیر بغل دارید
کتاب دیگـری هم هسـت
به سان پهـندشت زیر پاهـاتان
که تا خـوانید گسـترده سـت
شمـا خـود فصلهـا و قصه هـا و نقطه هـای جمله هـای آن
وامـا مـادرم، محور_سـتون زندگی مـا،
که شبهـا تا سحر پنهـان ز چشم مـا
به روی تکهء اطلس
نمیدانم چرا راز نهـان میدوخت
همیشه رخ به سـوی خـواهـرانم، با خلوص زمزمی میگـفت:
به کنج هیچ دسـترخـوان و کنج هیچ رومـالی
کنار
هیچ دامـانی
گل
بینام ننشانید
وهشدارید دخترهـا!
که سـند خـام را سـوزن نیندازید
عصر خـامـه دوزی نیسـت
به یادم هسـت چـون دیروز،
به یادم هسـت چـون دیروز
که یک شب ناگهـانی مـادرم از دوختن وامـاند
غبار شیشهء تصویر بابای شهیدم را به آب دیدگانش شسـت
وآنگه رهسپار سـرزمین بیدهـا گـردید
چی میدانم کدامین پاس شب برگشت
که سطح خندق خـواب مـرا باران آوایش
چنین
آشفتگی پاشید:
برآ ای پور آهـنگـر!
برآ ای قوغ آتشدان!
برآ ای خـو گـرفته با دکان و مکتب و دالان
برآ زین برزخ سه کنج
برآ از این مثلث کآن برای زیسـتن تنگ اسـت
برآ ای وارث خـورشید!
برآ ای واژهء عنوان!
برآ تا کی مسـیرت انحنای کوچه هـا باشد؟
برآ از این کهـن دژ، رو به سـوی بیکـرانی کن
که خفتن بهـر تو در بسـتر پنبه
به سان مـردن المـاس اندر تنگنای شیشه ننگین اسـت.
به یادم هسـت چـون دیروز
به یادم هسـت چـون دیروز
که او _آن بیوه تنهـا_ سکوتی کـرد
و با سـرپنجه خـونین درفش پخته دوزی را به مـن بخشید
درفش پخته دوز تکه اطلس و چـوب راسـت بالای سپید بید
فـرازش اختر چـوپان
کنارش این سـرود دایم شبهـای بابایم:
"به راهی رو که نقش گام هـای تو
چـو سـوسـوی چراغ رهـنمـا امیدگاه رهـروان باشد
که هـر شهـراه اکنونی
زمـانی کوچه یی بوده...."
به یادم هسـت چـون دیروز
به یادم هسـت چـون دیروز
که او، آن مـریم عمـران، یگانه تکیه گاه مـا،
دو دسـتش را بروی شانه ام بنهـاد
نگین قرمزین بوسهء پدرود را برچهـره ام بنشاند
وشاید کاسهء آبی به روی خـاکهـا افشاند
به یادم هسـت چـون دیروز
به یادم هسـت هی میدان طی میدان که فـرسخهـا
چگونه راه پیمودم
هم اکنون راه میپویم
و مـن اینک نشان شهـر بی ارباب را از هـر شهید و
هـر مسافـر
وز پرسـتوهـای آتشدیده میپرسم
[][]
زندان پلچرخی
کابل/ می 1983
«»«»«»«»«»«»
ادبی ـ هنری