پوهنمل محمود نظری
حاضر جوابی یک فن خاص ادبی
قسمت هشتم
از خانم مسني پرسيدند: چرا ازدواج نكرده‌اي؟
مكث كوتاهي كرد و گفت: من سگي دارم كه مرتب پارس مي‌كنه، طوطي‌اي كه مدام
فرار مي‌كنه، بخاري‌اي كه دود مي‌كنه و گربه‌اي كه خرخر مي‌كنه. ديگه چرا
بايد ازدواج كنم؟
***
مرد ی "شعبی" را از مسح ِ ریش پرسید .
گفت : آبیش بر زن .
گفت : ترسم که آب به همه جا نرسد .
گفت : اگر از این ترسی از سر ِ شب آن را بخیسان .
( شعبی : نام ِ شخصی است )
***
روباه را پرسیدند : در گریز از سگ چند حیلت دانی ؟
گفت : از صد افزون است و نکوتر از همه آن که من و او یکدیگر را نبینیم .
***
شخصی مهمانی را در زیر ـ خانه خوابانید ، نیمه شب صدای ِ خنده ی ِ او را در
بالاـ خانه شنید .
پرسید که در آن جا چه می کنی ؟
گفت : در خواب غلتیده ام .
گفت : مردم از بالا به پایین غلتند ، تو از پایین به بالا غلتی ؟ گفت : من
هم به همین می خندم
***
شخصی از مولانا عضد الدین پرسید که یخ ِ سلطانیه سردتر است یا یخ ِ اَبهر ؟
گفت : سوال ِ تو از هر دو سرد تر است .
( سلطانیه و ابهر : نام دو شهر )
***
شخصی دعوی ِ خدایی می کرد . او را به پیش ِ خلیفه بردند . او را گفت :
پارسال این جا یکی دعوی ِ پیغمبری می کرد او را بکشتند .
گفت : نیک کرده اند که من او را نفرستاده بودم .
***
مولانا شرف الدین دامغانی بر در ِ مسجدی می گذشت . خادم ِ مسجد سگی را در
مسجد پیچیده بود و می زد . سگ فریاد می کرد . مولانا در ِ مسجد بگشاد . سگ
به در جست . خادم با مولانا عتاب کرد .
مولانا گفت : ای یار معذور دار که سگ عقل ندارد . از بی عقلی به مسجد می
آید . ما که عقل داریم، هرگز ما را در
مسجد می بینید ؟
***
سلطان محمود سر به زانوی ِ طلحک نهاده بود .
گفت : تو دیوثان را چه باشی ؟
گفت : بالش
***
سيد رضیا الدين شبي پيش بزرگي خفته بود. هر بار با سيد ميگفت: چيزي بگوي تا
ميبخسبم. چون چند بار مكرر كرد سيد را خواب غلبه نموده بود گفت: تو گه
مخور، چيزي مگوي تا من بخسبم
***
انيشتين زندگي ساده اي داشت و در مورد لباس هايي كه به تن مي كرد بسيار بي
اعتنا بود. روزي يكي از دوستانش از او پرسيد: استاد چرا براي خودتان يك
لباس نو نمي خريد؟ انيشتين لبخندي زد و پاسخ داد: چه احتياجي هست؟ اينجا
همه مرا مي شناسند و مي دانند من كه هستم.
تصادفاً پس از چند ماه همان دوست در شهر ديگري با انيشتين رو به رو شد و
چون همان پتلون كهنه را به تن او ديد با حيرت پرسيد: باز هم كه اين پتلون
را به تن داريد. انيشتين جواب داد: چه احتياجي هست؟ اينجا كه كسي مرا نمي
شناسد.
***
چندی پیش خانم اعظم طالقانی –دختر مرحوم آیت الله طالقانی- یک نامه انتقادی
منتشر کرده بود که مورد توجه اصحاب سیاست قرار گرفته بود. شنیدم در جلسه ای
یکی از آقایان با کنایه به ایشان گفته بود که نامه مردانه ای نوشته اید!
خانم طالقانی پاسخ می دهد: شما هم می توانید نامه مردانه بنویسید.
طرف پاسخ می دهد: من هم اگر فرزند آقای طالقانی بودم می نوشتم.
خانم طالقانی بلافاصله جواب می دهد: "شما بنویسید، خود آقای طالقانی خواهید
شد.
***
زمانی كه نصرت‌الدوله وزیر دارایی بود، لایحه‌ای تقدیم مجلس كرد كه به موجب
آن، دولت ایران یكصد سگ از انگلستان خریداری و وارد كند. او شرحی درباره
خصوصیات این سگ‌ها بیان كرد و گفت: این سگ‌ها شناسنامه دارند، پدر و مادر
آنها معلوم است، نژادشان مشخص است و از جمله خصوصیات دیگر آنها این است كه
به محض دیدن دزد، او را می‌گیرند.
مدرس طبق معمول، دست روی میز زد و گفت: مخالفم.
وزیر دارایی گفت: آقا! ما هر چه لایحه می‌آوریم، شما مخالفید، دلیل مخالفت
شما چیست؟
مدرس جواب داد: مخالفت من به نفع شماست، مگر شما نگفتید، این سگ‌ها به محض
دیدن دزد، او را می‌گیرند؟ خوب آقای وزیر! به محض ورودشان ، اول شما را
می‌گیرند. پس مخالفت من به نفع شماست.
نمایندگان با صدای بلند خندیدند و لایحه مسكوت ماند.
***
مدرس غالبا نامه‌هایی روی كاغذ پاكت تنباكو و قند خشتی وكاغذهادیگر می نوشت
. یكی از وزیران نامه ای از مدرس دریافت داشته و آن را اهانت به خود
دانسته بود.
روزی یكی از آشنایان مدرس آمد و یك دسته كاغذ آورده به مدرس گفت: جناب وزیر
این كاغذها را فرستانده‌اند كه حضرت آقا مطالب خود را روی آنها مرقوم
فرمایند.
مدرس گفت: عبدالباقی! چند ورق از آن كاغذهای مرغوب خودت را بیاور.
فرزند مدرس فوری بسته‌ای كاغذ آورد. مدرس به آن شخص گفت: آن بسته كاغذ وزیر
را بردار و این كاغذها را هم روی آن بگذار. سپس روی تكه كاغذپاکت قند نوشت:
جناب وزیر! كاغذ سفید فراوان است ولی لیاقت تو بیشتر از این كاغذ كه روی آن
نوشته‌ام نیست.
***
روزی سه تا از محصلین در پوهنتون مشغول گفتگو بودند که یک پولیس از راه
رسید و از یک محصل پر سید: شما چه نسبتی با هم دارید؟ آن محصل جواب داد:"
نسبت دو به یک!!!
***
یکی را دل از دست رفته بود و ترک جان کرده و مطمح نظرش جایی خطرناک و مظنه
هلاک نه لقمه‌ای که مصور شدی که به کام آید یا مرغی که به دام افتد. باری
به نصیحتش گفتند: ازین خیال محال دوری کن که خلقی هم بدین هوس که تو داری
اسیرند و پای در زنجیر. بنالید و گفت
جنگ جویان به زور پنجه و کتف
دشمنان را کشند و خوبان دوست
یاد دارم در ایام پیشین که من و دوستی چون دو بادام مغز در پوستی صحبت
داشتیم ناگاه اتفاق مغیب افتاد پس از مدتی که باز آمد عتاب آغاز کرد که
درین مدت قاصدی نفرستادی گفتم دریغ آمدم که دیده قاصد به جمال تو روشن گردد
و من محروم
رشکم آید که کسی سیر نگه در تو کند
باز گویم نه که کس سیر نخواهد بودن
گفتم مناسب حال منست این چه گفتی که مرا در عهد جوانی با جوانی اتفاق
مخالطت بود و صدق مودّت تا به جایی که قبله چشمم جمال او بودی و سود سرمایه
عمرم وصال او
مگر ملائکه بر آسمان ، و گرنه بشر
به حسن صورت او در زمین نخواهد بود
ناگهی پای وجودش به گل اجل فرو رفت و دود فراق از دودمانش بر آمد روزها بر
سر خاکش مجاورت کردم وز جمله که بر فراق او گفتم
کاش کان روز که در پاى تو شد خار اجل
دست گیتى بزدى تیغ هلاکم بر سر
تا درین روز جهان بی تو ندیدی چشمم
این منم بر سر خاک تو که خاکم بر سر
***
هرمز پسر انوشیروان را گفتند وزیران پدر را چه خطا دیدی که بند فرمودی گفت
خطایی معلوم نکردم و لیکن دیدم که مهابت(ترس) من در دل ایشان بی کرانست و
بر عهد من اعتماد کلی ندارند ترسیدم از بیم گزند خویش آهنگ هلاک من کنند پس
قول حکما را کار بستم که گفته‌اند
از آن کز تو ترسد بترس ای حکیم
وگر با چند صد بر آیی به جنگ
از آن مار بر پای راعی زند
که ترسد سرش را بکوید به سنگ
نبینی که چون گربه عاجزشود
بر آرد به چنگال چشم پلنگ
یکی از ملوک عرب رنجور بود در حالت پیری و امید زندگانی قطع کرده که سواری
از در درآمد و بشارت داد که فلان قلعه را به دولت خداوند گشادیم و دشمنان
اسیر آمدند و سپاه و رعیت آن طرف بجملگی مطیع فرمان گشتند ملک نفسی سرد بر
آورد و گفت این مژده مرا نیست دشمنانم راست یعنی وارثان مملکت
به دین امید به سر شد دریغ عمر عزیز
که آنچه در دلم است از درم فراز آید
امید بسته بر آمد ولی چه فایده زانک
امید نیست که عمر گذشته باز آید
کوس رحلت به کوفت دست اجل
ای دو چشمم وداع سر بکنید
ای کف دست و ساعد و بازو
همه تودیع یکدگر بکنید
بر منِ اوفتاده دشمن کام
آخر ای دوستان گذر بکنید
روزگارم بشد بنادانی
من نکردم شما حذر بکنید
***
بر بالین تربت یحیی پیغامبر(ع) معتکف بودم در جامع دمشق که یکی از ملوک عرب
که به بی انصافی منسوب بود اتفاقاً به زیارت آمد و نماز و دعا کرد و حاجت
خواست
درویش و غنی بنده این خاک درند
و آنان که غنی ترند محتاج ترند
***
یکی از وزرا معزول شد و به حلقه درویشان درآمد اثر برکت صحبت ایشان در او
سرایت کرد و جمعیت خاطرش دست داد ملک بار دیگر برو دل خوش کرد و عمل فرمود
قبولش نیامد و گفت معزولی به نزد خردمندان بهتر که مشغولی
آنان که به کنج عافیت بنشستند
دندان سگ و دهان مردم بستند
کاغذ بدریدند و قلم بشکستند
وز دست زبان حرف گیران رستند
ملک گفتا هر آینه ما را خردمندی کافی باید که تدبیر مملکت را بشاید گفت ای
ملک نشان خردمند کافی جز آن نیست که به چنین کارها تن ندهد
همای بر همه مرغان از آن شرف دارد
که استخوان خورد و جانور نیازارد
شکر نعمتش اعتراف کردی چرا نزدیک تر نیایی تا به حلقه خاصانت در آرد و از
بندگان مخلصت شمارد گفت همچنان از بطش(سختی) او ایمن نیستم
اگر صد سال گبر آتش فروزد
اگر یک دم درو افتد بسوزد
***
حکما گفته‌اند از سیاه گوش را گفتند ترا ملازمت صحبت شیر به چه وجه اختیار
افتاد گفت تا فضله صیدش می‌خورم وز شر دشمنان در پناه صولت او زندگانی
می‌کنم گفتندش اکنون که به ظلّ حمایتش در آمدی و به تلوّن طبع پادشاهان بر
حذر باید بودن که وقتی به سلامی برنجند و دیگر وقت به دشنامی خلعت دهند و
آورده‌اند که ظرافت بسیار کردن هنر ندیمان است و عیب حکیمان
تو بر سر قدر خویشتن باش و وقار
بازی و ظرافت به ندیمان بگذار
منابع
oururdu .com-۱
payvand.nl/pages-farsi-۲
۳-ګلستان ، سعدی باب پنجم
۴-ویکی ګفتګو وب
andishaenau.com ۵-
behar.ir-۶
«»«»«»«»«»«»
ادبی ـ هنری