محمد اسحاق فياض
هيولاي گرسنگي دهها ميليون انسان را
ميبلعد
بحران كمبود و افزايش مواد غذايي درجهان سبب گرديده است كه سازمان ملل طي
چند ماه اخير پشت سرهم هشدار هاي پياپي را صادر كند. هم چنينسران كشورهاي
توسعه يافته نيز دربرابر افزايش مواد غذايي و كمبود آن در سطح نگراني كرده
اند اما اين كه يك گام مثبت و عملي دراين راستا برداشته باشند، تاكنون از
سران اين كشورها ديده نشده است.طبيعي است كه اين گراني تاثيرات زيادي بر
كشور هاي توسعه يافته ندارد، آنچه بدبختي و مشكلات را اين بحران پديد مي
آورد در كشور هاي درحال توسعه و فقير است. بيش ازسه ماه است كه بحران
افزايش قيمت مواد غذايي در جهان آغاز گرديده. درطول اين مدت چندين كشور
درآفريقا و آسيا شاهد درگيري ها و اعتراضات مردمي بوده كه به گراني مواد
غذايي اعتراض داشته اند و تاكنون چنيد كشته نيز برجاي گذاشته است. اگر
چنانچه اين بحران ادامه پيدا كند بايد جهان شاهد شورش ها و خشونت هاي
گسترده اي در چندين كشور فقير جهان باشيم كه شكم گرسنه آنان را به خيابان
ها كشانده و براي رفع اين مشكل دست به شورش و اعتراض زده اند.
افزايش قيمت و تبديل مواد مواد غذايي به انرژي هيدروژني عامل اصلي كمبود و
گراني مواد غذايي در جهان مي باشد، دانشمندان وقتي چند سالپيش كشف كردند كه
از گياهان و نباتات هم مي شود نفت نباتي يا سخت هيدروژني براي ماشين ها
تهيه كرد، اين كشف را موفقيت بزرگ دانستند كه بسياري از كشورها را از
وابستگي صد درصد به نفت نجات مي دهد. طولي نكشيد كه استفاده محدود ازاين
طرح گرسنگي و كمبود مواد غذايي را درسرار جهان گسترش داد وبحران فعلي مواد
غذايي را به وجود آورده است. اما متاسفانه كشور هاي ثروت مند غربي كه
بيشترين مواد غذايي رابه سوخت تبديل مي كنند و زمين هاي وسيعي را دراين امر
اختصاص مي دهد، هنوز اصرار براين كار دارند وحاضر نيستند كه براي افزايش
مواد غذايي در جهان وتعادل در قيمت هاي مواد غذايي در جهان تبديل مواد
كشاورزي را به سوخت هاي هيدروژني متوقف و يا كاهش بدهند.
هر چند كه كشور هاي غربي از سوي كشورهاي فقير و سازمان ملل، بيش از گذشته
تحت فشار قرار گرفته اند که سياست هاي توليد و مصرف سوخت هاي زيستي را
تغيير دهند. ايوو مورالس رئيس جمهور بوليوي، مي گويد وقتي کمبود مواد غذايي
وجود دارد، کشت براي توليد سوخت يک اشتباه فاحش است، سياست هايي که به اجرا
درآمده تاثير نامطلوبي بر بشريت داشته است. هزينه توليدات کشاورزي، به ويژه
گندم، به شدت بالا رفته و به تبع آن بهاي نان نيز افزايش داشته است. ما در
بوليوي به خاطر همين موضوع مشکل تورم داشته ايم اما اين يک معضل داخلي نيست
بلکه معضلي خارجي است.
هرچند كه نخست وزير بريتانيا مي گويد كه بايد اين موضوع را مورد بررسي قرار
داد، اما گزارش گر بي بي سي مي گويد: اروپا حاضر نيست از سياست هاي خود در
قبال سوخت هاي زيستي دست بردارد چون آنها مصمم هستند مصرف سوخت هاي فسيلي
را کاهش دهند. در حالي که بحث بر سر تاثير مثبت مصرف سوخت هاي زيستي بر آب
و هواي جهان ادامه دارد، ترديدي نيست که توليد اين گونه سوخت ها به طور غير
عمدي بر بهاي مواد غذايي تاثير خوبي نداشته است. عوامل متعددي باعث افزايش
پرشتاب مواد غذايي در بسياري نقاط از جهان شده است اما اقتصاددانان معتقدند
که افزايش تقاضا براي توليد سوخت به اين روند صعودي دامن زده است. مناطقي
مانند اروپا و آمريکاي شمالي از مهمترين مراكز توليد مواد و محصورلات
كشاورزي در جهان مي باشد، اما اين مناطق پرمحصول كه نقش عمده اي درتامين
مواد غذايي جهان دارد، اكنون براي توليد سوخت زيستي، ميزان کشت سويا و ذرت
را افزايش داده اند و کشورهايي که در مناطق گرمتر قرار گرفته اند، مانند
برزيل و آرژانتين و ديگر كشورهاي اين قاره كه در توليد مواد غذايي موثر است،
محصول چغندر قند را چند برابر کرده اند تا در سوخت هيدروژني استفاده گردد.
اكنون كه افزايش قيمت مواد غذايي در پي ماهها تلاش هيچ تاثيري نكرده است
بخش مواد غذايي سازمان ملل يا فائو ديروز بارديگر هشدار داد كهكشور هاي
صادر كننده مواد غذايي صادرات اين مواد را در جهان متوقف نكنند. بانک جهاني
و سازمان ملل از کشورها مصرانه خواسته اند تا به خاطر حفظ انبارهاي غذايي
خود، صادرات را ممنوع نکنند، چون باعث مي شود احتکار و قيمت مواد غذايي
افزايش يابد و به فقيرترين مردم جهان که قادر به تامين غذاي خود نيستند
آسيب مي زند. سازمان ملل متحد در بيانيه اي که پس از نشست در29 اپريل در
برن، پايتخت سوئيس منتشر شد، اعلام کرده است، به نظر ما افزايش شديد قيمت
مواد غذايي در سطح جهان به چالشي غيرمنتظره در ابعادي جهاني، و بحراني براي
فقيرترين نقاط جهان به ويژه در مناطق شهري تبديل شده است.
قيمت اقلام اصلي مواد غذايي همچون برنج، حبوبات، روغن نباتي و شکر به نسبت
سال گذشته حداقل 50 درصد افزايش يافته است. هم اكنون بيش از يك صد ميليون
نفر در جهان به شدت از افزايش مواد غذايي رنج مي برند و اگر اين وضعيت
ادامه پيدا كند اين آمار به صدها ميليون نفر خواهد رسيد.
با توجه به افزايش 50 درصدي مواد غذايي در جهان، دركشور ما افغانستان اين
قيمت بيش از50 درصد افزايش يافته است و قتي كه يك نان به 20 افغاني افزايش
پيدا كند نشان مي دهد افزايش قيمت مواد غذايي در افغانستان بيش از 50 درصدي
است كه اكنون در جهان وجود دارد و اين وضعيت شديد ترين فشار را برمردم وارد
خواهد كرد.
به هرحال اكنون افزايش قيمت مواد غذايي كم بود اين مواد در جهان واقعيتي
است كه از چند ماه قبل آغاز گرديده و هم چنان ادامه خواهئ يافت و كشورهاي
جهان هركدام تدابير ويژه اي را در نظر گرفته اما سئوال اصلي اين است كه
دولت افغانستان در قبال اين بحران چه تدابير دراز مدت را سنجيده است؟ آيا
با وارادات گندم از پاكستان و رفع اين مشكل از سويپاكستان بحران مواد غذايي
در كشور ما حل خواهد شد؟
طبيعي است كه اين مشكل هم چنان ادامه خواهد داشت و واردات گندم از پاكستان
فقط بخشي از مشكلات را به صورت موقت برطرف خواهد، اما در دراز مدت بايد
دولت افغانستان تدبيري را اتخاذ تمايند كه كشاورزي را درافغانستان رونق
بيشتر بدهند و زمين هاي موات را دراختياز كشالورزان قرار دهند تا بتوانند
توليد مواد اوليه غذايي در داخل كشور افزايش پيدا كند و اين بهترين راه حل
اين مشكل است، اما آيا دولت افغانستان در اين راستا تلاش هايي بشتري را
انجام داده است؟ متاسفانه مشكلاتي فرارواني در راستاي واگذاري زمين هاي
كشاورزي به دهاقين درافغانستنان وجود دارد و تنش هاي قومي متاسفانه براين
مشكلات افزوده است در حالي كه صدها هزارهكتار زمين كشاورزي در برخي از
ولايات افغانستان به صورت باير بدون احيا باقي مانده است و مردم نياز شديد
به مواد غذايي دارند، اما دولت اين زمين ها را به كشاروزان تقسيم نمي كند
تا كشاورزي رونق بيشتر بايد.