م. ا. نگارگر
استاد م. ا. نگارگر
انگلستان
درسی " بسیارخوب" که پارلمانِ افغانستان دربارهء دموکراسی میدهد
رادیوها خبر دادند که نمایندگان پارلمانِ افغانستان بر محترمه ملالی جویا در جریانِ بحث بر بودیجهء دولت خشم گرفتند و به سویش بوتلهای آب و حتی بوت و چپلک حواله نمودند.
نخست ببینیم این زن چه دارد و چرا آنانی که میخواهند خاموشش کنند از گفته های او این همه ترس دارند؟ اگر آنچه او میگوید نقطهء ضغیف کسی نیست چرا این همه حساسیت نشان داده میشود و اگر گفته هایش آیینه را در برابرِ کسانی میگذارد که از آنچه دیروز انجام داده اند در برابرِ هزاران قربانیی بیگناه احساس سرافگندگی میکنند در این صورت آیا بهتر نیست به جای آیینه خود را بشکنند و درحضور یک محکمهء قانونی از تمامِ این اتهاماتی که او برایشان وارد میکند مردانه دفاع نمایند و خود و دیگران را از این دغدغهء خاطر نجات دهند. معمول دموکراسی همین است که وقتی اتهامی برکس وارد شد آن کس اتهام زننده را به محکمه میکشاند و در حضورمحکمه از خود دفاع و ثابت میکند که آن اتهام در شأن او وجود ندارد. مسأله به همین سادگی است اما، رگِ گلو پنداندن و سر و صدا ایجاد کرد ن و مخالف خود را با بوت و چپلک خاموش کردن نه در قاموسِ دموکراسی می گنجد و نه در عرفِ عامهء مردم خاصة آنگاه که طرفِ دعوا زنی باشد که به جز زبان هیچ حربه ای دیگر ندارد.
دوم، این را تنها ملالی جویا نگفته است بلکه تمام مردم کابل گفته اند که پس از ورود گروههای گوناگون مجاهدین هزاران بیگناه کشته شده اند و صد ها خانه ویران گردیده است. شما سلسله ای را که روزگاران به صورتِ منظم زیرِ عنوان «کابلیان باخونِ خود می نویسند» نشرمینماید؛ مرور بفرمایید تا بدانید که مردم متحمل چه تلخی ها و مرارت ها گردیده اند. آخر صدای حق طلبی راکه نمیشود با زور خاموش کرد و همین که کسی گفت بر مردم در دورانِ قدرتِ شما ستم ها رفته است و عاملِ آن شما و فقدانِ کنترولِ شما بر زیردستانِ تان بوده است سر و صدا راه بیندازید که «ای داد و بیداد این از خدا بیخبران را ببینید که به مجاهدین و اسلام اهانت می نمایند.» من از شما میخواهم فقط چند لحظه با وجدانِ خود خلوت بفرمایید. همین خلوت بر شما نهیب خواهد زد که اگر این چنین اسلام را روکش گناهان خویش بنمایید و امروز از حساب دادن برای مردم بدین بهانه ها بگریزید فردا در برابر خدا(ج) و وجدان چه خواهید کرد؟ آنانی که برای گریز ازسخنانِ ملالی جویا تالارِ پارلمان را بدین بهانه که به اسلام و مجاهدین توهین شده است ترک میگویند در حقیقتِ امر از وجدانِ شکنجه گر خود در عذابند و از همان شَبح پا به فرارمیگذارند.
دوم، ملالی جویا (اگرمسألهء اعمالِ نفوذ و استفاده از زور را در انتخابات برای چند لحظه از بحثِ خود کنار بگذاریم) نیز نمایندهء مردم و از اعتمادِ آنان به همان پیمانه برخوردار است که دیگران و بدین دلیل چپلک پرتاب کردن به سوی او در حقیقتِ امر چپلک پرتاب کردن به سوی مردمی است که او را امین خود دانسته ردای وکالتِ خود را برشانه اش افگنده اند. نمایندهء پارلمان هنگامِ بحث در پارلمان یا هنگام ابرازِ نظر در بیرونِ از آن باید مصونیتِ کامل داشته باشد و اگر این آزادی از او سلب شود او نمیتواند به دٌرٌستی از مردمی که او را برگزیده اند، نمایندگی کند سوم، نمایندگانِ مردم باید ممثل و نمایندهء تحملِ نظرات مخالف باشند زیرا که، دموکراسی تنها در وجود مخالف است که تبارز میکند و اگر شما وجود مخالف را از سیستمِ دموکراسی حذف نمایید آنرابه جوزی پوچ بدل کرده اید.
دست اندرکاران و خاصة ریاست شورا اگرمجلس را درست اداره نمایند به مجردی که یک وکیل از موضوعِ اصلی بحث خارج میشود به او یادآوری میکنند که شورا نمیتواند و اصولاً حق ندارد که به صحبت های خارجِ موضوع بپردازد زیرا که، شورا از وقت و معاش خود در برابرِ مردم مسوولیت دارد و هر کار رادر موقعش باید انجام دهد.
چارم،من ازهمان آغاز کار جناب کرزی برایش نوشته بودم که او برای اینکه بازیچهء جنگسالارانِ قدرتمند نشود باید دست به تشکیل یک حزب سیاسی بزند و با گردهم آوردنِ عناصرهمرای و همدل خویشتن را از شر حکومتهای اًیتلافی و فرصت طلبان نجات دهد اما، او این کار را نکرد و اینک وزارت مالیهءاو شکایت دارد که شورا بودیجهء پیشنهادی آن را به موقع تصویب نمیکند و بدین ترتیب کار بازسازی به عهدهء تعویق می افتد ولی اینان فراموش میکنند که جناب کرزی نیز در یک ماه نمیتواند به جای پنج وزیر رد شده از شورا پنج تای دیگرمعرفی کند. اگر او به دورِخود تیمی همرای و همدل میداشت خوب میدانست که ممکن یک یا چند وزیر او رد شوند و بنابراین چند تای دیگرآماده میداشت که کار بازسازی دچار این همه کندی نمیشد.
و اما، نتیجه ای که از این حالت باید گرفت این است که روشنفکران و قلم به دستان افغانستان میتوانند به عنوان یک گروپِ فشار بیرون از دولت عمل نموده بر اعمال کجروانِ شورا و حکومت و دیگرنابسامانی های اجتماعی انگشت انتقاد بگذارند ولی حیف که آنان نیز این وظیفهء اساسی را کنار گذاشته مصروف بحثهای قومی و زبانی گردیده اند. متأسفانه قطب نما به دست کسانی است که خود بیراهه میروند. من عاد ت نکرده ام که درمدح اشخاص و افراد قصیده سرایی کنم اما، در برابر جرأت و پایمردی خانم جویا صمیمانه سرِاحترام خم میکنم و شعرحافظ رابه یادش میدهم که:
شبی تاریک وبیمِ موج و گردابی چنین هایل
کــجا دانند حال ما ســــبکبارانِ ســــاحل ها
هفتم می دوهزاروشش میلادی
برمنگهم / برتانیه .