آذريون
آذریون،
یکی از فعالین حقوق بشر
عدم دسترسی به گزارش کامل مانع پیگیری قضایای
قابل دسترس نمی باشد
در ماه جنوری 2005 کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نتیجهء همه پرسی یک ساله یی را زیر نام "صدای مردم برای تأمین عدالت" در پیوند با جنایات جنگی و جنایات ضد بشری در افغانستان به دست نشر سپرد.
به تاریخ هفتم جولای 2005، سازمان نظارت بر حقوق بشر گزارشی را زیر نام "دستان خون آلود: فجایع گذشته در کابل و میراث بی عدالتی افغانستان" در 133 صفحه بر اساس یک پژوهش گستردهء دوساله و مصاحبه با بیشتر از 150 تن شاهدان عینی، بازماندگان حوادث، مقامات دولتی و جنگجویان تهیه و نشر نمود. دوره یی که این گزارش به آن می پردازد، سال 1371 خورشیدی است، که یکی از سالها خونین جنگهای داخلی در افغانستان بود. سازمان نظارت بر حقوق بشر می گوید بعضی از این رهبران در قید زندگی نیستند؛ بعضی پنهان زندگی می کنند و بعضیهای دیگر آنها مقامات بالا را در دولت امروزی اشغال کرده اند.
گزارش نشر شده نشان می دهد که این همه فجایع بر اساس اشتباه نه؛ بلکه بیشتر نتیجهء اعمال غیر قانونی و چشم پوشی رهبران و فرماندهان گروه ها بوده است.
سازمان نظارت بر حقوق بشر با نشر این گزارش از دولت افغانستان و جامعهء بین المللی خواسته تا دادگاه ویژه یی را جهت محاکمهء این اشخاص تأسیس کنند. آنها همچنان گفته اند که اگر عاملین جنایات گذشته مجازات نشوند احتمال زیاد می رود که مرتکب جنایات دیگر شوند و برای رسیدن به مقاصد دست به خشونت بزنند. مسؤولین این سازمان این اشخاص را تهدید دایمی برای آیندهء افغانستان خوانده اند.
سازمان نظارت بر حقوق بشر همچنان پیشنهاد داده که برای حفظ استقلال و تضمین معیارهای بین المللی دادگاه های عادلانه، دادگاه ویژه از قضات بین المللی و افغانستانی تشکیل شود طوری که اکثریت اعضای آن را قضات بین المللی تشکیل بدهد و دادستان بین المللی در رأس دفتر دادستانی آن قرار داشته باشد.
در این سلسله، به تاریخ 17 جولای 2005 "پروژهء عدالت برای افغانستان" گزارش دیگری را زیر نام "سایه های سرگردان: جنایات جنگی و جنایات ضد بشری" در پیوند با جنایات جنگی از سال 1978 - 2001 توسط رهبران سیاسی و جناحهای مسلح در دوره های مختلف بر اساس یک پژوهش سه سالهء ساحه یی در 168 صفحه به نشر رسانید.
وقتی که نتیجهء همه پرسی "صدای مردم برای تأمین عدالت" توسط کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان به دست نشر سپرده شد، دولت افغانستان واکنش مثبت نشان داد؛ اما بعضی از رهبران مجاهدین با آن مخالفت جدی کردند. وقتی که گزارش "دستان خون آلود: فجایع گذشته در کابل و میراث بی عدالتی افغانستان" توسط سازمان نظارت بر حقوق بشر نشر شد، سخنگوی ریاست دولت افغانستان طی یک کنفرانس مطبوعاتی آن را ناقص و ناتکمیل خوانده گفت نام کسانی در این گزارش ذکر شده که طی سه سال گذشته نقش برازنده در پروسهء صلح داشته اند. آقای سیاف، یکی از رهبران جهادی نیز موضع دولت را درست و پذیرفتنی خواند.
اما آیا ارایهء یک گزارش کامل از وضعیت حقوق بشر - آن هم در اوضاع جنگی - امکانپذیر است؟
به نظر من هیچ گزارش نمی تواند کامل باشد. حتا همین گزارش اخیر که سالهای 1978 – 2001 را تحت پژوهش قرار می دهد. همچنان اگر ما این دو گزارش را با نظر داشت گزارشهای قبلی هم بخوانیم ناتکمیل است. اما نا تکمیل بودن آن یا عدم دسترسی به گزارش کامل مانع پیگیری قضایای قابل دسترس نمی باشد.
به نظر من امروز مسألهء داغ، این گزارشها نیستند، که ما روی آنها بحث کنیم، مهم این است که آیا مردم افغانستان خواهان تأمین عدالت و به دادگاه کشاندن کسانی که متهم به جنایات اند، استند یا نه! اگر استند کدام میکانیزم برای برگزاری یک دادگاه ویژهء عادلانه وجود دارد؟
یکی از ارگانهایی که سازمان نظارت بر حقوق بشر از آن خواسته تا برای تأسیس یک دادگاه ویژه عادلانه، زمینه سازی کند، دولت افغانستان است؛ در حالی که ما وارث یک سیستم فرسودهء دولتی استیم و به نظر من ما هنوز در یک حالت بحران نظامی – سیاسی قرار داریم.