احمدشاه عبادی
احمد شاه عبادی
يادی از نيسان
شاعر، نويسنده و درامه نويس
ارثيه ادبی گرانبهای ما ميتواند در رستاخيز خلق ما نقشی ايفا کند، هيچ هموطنی آگاه و حساس تريد ندارد که وطن ما زمانی از کانون های درخشان مدنيت بود و بزرگترين انديشه وران و هرمندان و بهترين صنعتکاران، آزموده ترين دهقانان، باغبانان در شهر ها و دهات متعدد خرم و آبادش زيسته اند. اينک ديری است که از قافلهء تندپوی و سريع تاريخ عقب مانده و آوای کاروان ترقی را تنها از منازل دور به نحوی مبهمی می شنود، بخاطر عقبمانی چند قرنه ما در زمينه علم و هنر و صنعت و زراعت و سازماندهی بيگمان به اقدامات دلسوزانه، سازنده و جسورانه نياز داريم تا هرچه زودتر از اينهمه عقب مانی رهايی يابيم. کشور ما نيامند يک دگرگونی عميق و وسيع مادی و معنوی است و اين خواست مهم و اساسی تاريخی کشور ماست که نميتوان از آن صرفنظر کرد. سراسر تاريخ ديرين کشور ما، از نبرد های تلخ و دشوار مردم، نبر عليه طبيعت ناسازگار، نبرد عليه مهاجمين يغماگر و استيلاجو، نبرد عليه شاهان و حکام و اشراف ستم پيشه، نبرد عليه جهالت پروران و خرافه گستران اشباع است. ار دل اين پيکار های سخت و خونين بار ها مردانی با صفات بزرگ انسانی و عقل های روشن و عزم های آهنين برخاسته اند و برای استقلال، آزادی، تکامل معنوی و حريت فکری و وارستگی انسانی جانبازانه رزميده اند. در بارهء جنبش های تاريخی و ارثيه ادبی به پژوهش وسيع که با اسلوب علوم توام باشد بايد بپردازيم. مثلاً بر روی آثار منظوم سخنوران طراز اول مانند شاهنامه فرودسی، خمسه نظامی، مثنوی مولوی، قصايد خاقانی، منوچهری و دقيقی و فرخی و جامی، سنائی و خواجه عبدالله انصاری و... و به همين ترتيب در آثار منثور فارسی نويسان، از بلعمی و بوريحان و گرديزی و بيهقی و نظامی عروضی و عوفی، جوينی و رشيدالدين و بسياری ديگر. بزرگانی که با خرد و دانش و تلاش و تپش با آفرينش آثار و تاليفات ارزنده منظوم و منثور دست يازيده اند سهم شان در هموار سازی شاهراه پيشرفت و تمدن و فرهنگ روشن ميباشد، يکی از اين فرزانه گان محمد حيدر نيسان ميباشد که در آفريده های ادبی و هنری اش با ديد اجتماعی و سياسی معينی مسايل روز را مطرح ميکرد و برعلاوه اينکه به سرودن شعر ميپرداخت درامه های اجتماعی نيز مينوشت. يکی از آنها بنام «شهادت» يا «مکن همشيره گريان» بود که در سال 1315 در سالگرد استقلال کشور آنرا نوشته بود. مقالات اجتماعی، سياسی، طنز های ادبی و تصانيف و پيس های تياتری او همه مورد ستايش و ارج گزاری جامعه فرهنگی قرار ميگرفت. در رابطه به نيسان، نويسنده، شاعر و سياستمدار نامور کشور عبدالرحمن پژواک چنين مينويسد: "من هنوز شاگرد مکتب بودم که «مکن همشيره گريان»، ترانه شاعر تر زبان نيسان در کابل به زبان پير و جوان جاری شد، سلابت و روانی اين اثر و منبع پاک و بی آلايش آن که چشمه زاينده و پاينده فرهنگ مردم بود مانند هر سخنی که از دل و دانش مردم برخيزد، لاجرم در دل های عام و خاص نشست."
شاعر نامور کشور زنده ياد استاد خليل الله خليلی در خطاب به نيسان چنين مينويسد: "سخنان شما تا آنجا که من ديده ام به شيوه استادان بر مبنای محاوره مردم و لهجه عوام الناس به رشته نظم کشيده شده شما در هردو راه از گوينده گان مشهور و از پيشکسوتان شهر ما بشمار می آئيد. بالاخص در شيوه ثانی که اشعار شما بسا از کلمات و ترکيبات و حتا تشبيهات زبان گفتگوی همشهريان گرامی ما را از تصرف زمان و آفت نسيان نگهداشته و اين به ذات خود خدمتيست به زبان و فرهنگ عوام. فراموش نبايد کرد که اين عامه مردم و زبان و احساس و عقايد آنهاست که سرزمين ما را، آزادی و حاکميت ملی ما را، سرفرازی های تاريخی ما را پيوسته به تائيد الهی از طوفان های حوادث نگهداشته اند."
نيسان به علت انسان دوستی، بيزاری از جنگ و زشتی های آن طرفدار و خواننده بيشمار داشت. او بتاريخ دهم جون 1994 وفات نمود. يادش گرامی باد!
و اينهم يک غزل از او
ساز صلح
ساز دنيا کاش سر سازند از آهنگ صلح
جنگ را بشکسته بسپارند اندر چنگ صلح
از سران کشوران سازند يک اورکسترا
تا شود بالا بدنيا نغمه و آهنگ صلح
ساز آری ـ آز، از دل می برد با اهتزاز
هر طرف اندر شرنگش باد يارت زنگ صلح
بهر اعمار سکون و امن اين معمار ها
پخته بگذارند در تهداب يارب سنگ صلح
بوم ويران خانه جنگ و جدل را پر* کنند
تا گشايد بال هر جا مرغ شوخ و شنگ صلح
محو بادا تيره ابر دشمنی از آسمان
در درخشيدن بود شمس طلائی رنگ صلح
ديو هيبت ناک بغض و کينه ورزی بس کنند
يک پری عشق نشانند بر اورنگ صلح
زين اتم های ثقيل و آتشين يخ بهتر است
خوش بود در قطب شمال گل فهشنگ و شفشاهنگ صلح
* پَر کردن ـ اصطلاحاً خارج کردن کسی از منزل يا از بين بردن است
هالند، 25 / 3/ 2005