سید حمید الله روغ

به اوضاع جاری وطن چگونه بنگریم؟

گفتار سیزدهم

سه تغییر مهم

تغییر اول: در اظهارات جناب پریزیدنت ترامپ، بود

پریزیدنت ترامپ گفت جنگ افغانستان یک جنگ تأسفبار و احمقانه {مضحک} است!

ترامپ افزود که امریکا از طریق پروسهٔ خلیلزاد به پیشرفت ها رسیده و منتظر نتایج هستیم؛

تغییر دوم در اظهارات جناب داکتر خلیل زاد، در کابل، بود

داکتر خلیلزاد چارچیز مهم گفت:

یکی این که خروج عساکر امریکایی از افغانستان می تواند ماه ها وحتی سال ها را در بر بگیرد؛ بدینسان خلیلزاد گپ قبلی خود را تعویض کرد که گفته بود اگر حکومت وحدت ملی می خندد ویا می گرید، عساکر امریکایی تا اخیر سال ۲۰۱۹ از افغانستان خارج می شوند!

دوم این که کوشش اصلی وی این است که صلح به نفع امریکا منعقد شود؛

سوم این که انتخابات دایر شود؛ مذاکرات صلح مدت طولانی تری ادامه خواهد یافت؛

چارم این که پاکستان در نظری که دربارهٔ «حکومت مؤقت» ابراز کرده حق بجانب نیست و تحول درسیاست پاکستان دربارهٔ افغانستان، یک شاکلهٔ لازمی از پروسهٔ صلح است؛

تغییر سوم در موضع داکتر غنی بود

داکتر غنی گفت مسألهٔ وابستگی طالبان به پاکستان باید به بحث ملی گذاشته شود؛

داکتر غنی گفت ما برای صلح به هر قربانی حاضر هستیم، اما احمق نیستیم؛ صلح می کنیم، اما تسلیمی خط نمی دهیم؛

گپ های جناب پریزیدنت ترامپ را چگونه بفهمیم؟

این سخن ترامپ، که جنگ افغانستان را«تاسفبار و احمقانه» نامیده، اساساً، متوجه افکارعامهٔ امریکا است؛مثلاْ متوجه آن سخن اوباما است که درآغاز دورهٔ کارش گفت: «جنگ افغانستان یک جنگ درست است!»

با این سخنان خود، پریزیدنت ترامپ بالاخره چیزی را پیش دسترخوان گذاشت که آشپز پر اشتهای امپایر نمی خواست پیش پوز بگیرد؛ این جنگ برای کی تاسف بار است؟ برای کی احمقانه است؟

ترامپ این سوال را قبلا پرسیده بود: «ما در آنجا چی کار داریم؟»

و خودش هم قبلاً جواب داده بود: «معادن افغانستان مورد علاقهٔ ما هستند!»

مطمیناً مقصد پریزیدنت ترامپ چنین نبوده که «علاقهٔ» امری‍کا به معادن افغانستان، تأسفبار و احمقانه بوده است.

جنگ ها همواره مایهٔ تأسف بوده اند؛ جنگ ها هیچگاهی هوشیارانه نبوده اند؛ ۳۰۰ سال پیش از میلاد آشوکای بزرگ هم از جنگی آن چنان سبع ندامت کرد؛ اما وی از این ندامت خود نتیجه هم گرفت؛ آشوکا مشی جنگ را ترک کرد و مشی صلح را بر گزید؛ اما می خوانیم که امریکا در صلح هم در پی «منافع» خود است؛

چی مایهٔ تأسف بوده است؟

ژان بودریار یک نظر دیگر داشت؛ بودریار، سه دهه پیش در هنگام و در هنگامهٔ جنگ عراق، نوشته بود که مشکل در امریکا این است که «بازنموده ها»، واقعیت را «غیرواقعی» جلوه می دهند!

آیا پریزیدنت ترامپ همین گرایش را «تأسفبار و احمقانه» نامیده است؟ و قصد دارد آن را متوقف بسازد؟

گپ های جناب داکتر زلمی خلیلزاد را چگونه بفهمیم؟

درگام اول این گپ ها گواهی می دهند که جناب خلیلزاد نشان می دهد که «عامل» دولت افغانستان را هم وارد محاسبات خود ساخته است؛

و بعد؟ بعد این که در آغاز ورود امریکا به افغانستان، جناب خلیلزاد گفته بود:

«بیچارگی افغانستان در این است که در یک موقعیت خاص ژیوپولیتیک قرار گرفته است»

پس امریکا در افغانستان مدعای ژیوپولیتیک هم داشته است؛ شاید با ملاحظه به همین «بیچارگی» افغانستان بوده که جناب خلیلزاد در کوشش های اخیر خود «دولت» افغانستان را نا دیده گرفته باشد؛ چون دولت های افغانستان هیچگاه یک چیزی بیشتر از یک سامان بازی بی ارزش در چون وچندِ علایق ژیوستراتژیک نبوده اند؛ پس آیا چلندِ ژیوستراتژیک عوض شده است، که جناب خلیلزاد به این فیصله رسید که طالبان را از موضع پیروزی وارد صحنه بسازد؟

اگر امریکا بیست سال برعلیه تروریزم جنگیده، و این طالبان همان تروریستان بوده اند، پس امروز امریکا چطور این تروریستان را بر سر قدرت می نشاند؟

و اگر این طالبان تروریستان نبوده اند، پس امریکا در این بیست سال برعلیه کی، و اصلاً برعلیه چی می جنگیده است؟

جواب این همه کودک و زن و جوان و سالخورده را که بی گناه به زمین افتادند، کی می دهد؟

این گپ دربارهٔ قتل عام اهالی ملکی، خاصتاْ کودکان افغانستان، کدام ادعای مذاقی یا آفاقی نیست که ما به میدان انداخته باشیم!

نی! این حقیقت را اخیراً پاپ فرانسیسکوس، پاپ کاتولیک های جهان، افشا کرد!

موضع داکتر غنی چیست؟

مطبوعات امریکایی قریب یکقلم نوشتند که داکتر غنی برای چوکی خود چنٌه می زند!!

چرا مطبوعات امریکایی دربارهٔ یک معلم پیر فریب می نویسند که در نیات دوستی وی در برابر امریکا تردیدی نیست؟

غنی چی می گوید؟ غنی می گوید که این درست است که صلح افغانستان نمی تواند محصول تعامل در میان رقابت های جهانی و منطقوی نباشد؛ اما ما باید در این میان یک حداقل مصلحت افغانستان را هم در نظر بگیریم؛ غنی می گوید که وظیفهٔ وی این است که این مخرج مشترک را بیابد و حراست بکند، زیرا وی در برابر سرنوشت ۳۵ملیون افغان مسوولیت تاریخی دارد!

غنی می گوید این که امریکا با طالبان صلح می کند،این یک گپ خوب است؛ غنی می گوید که اما شیوه ونگاهی که بر پروسهٔ دوحه ناظراست، هیچ چشم اندازی بروی هیچ ضمانتی برای صلح در افغانستان نمی گشاید!

پیشنهاد غنی چیست: آتش بس برقرار شود؛ و گفتگوی مستقیم با طالبان دایر شود؛ این مذاکرات «جدی» خواهد بود و دولت زمینهٔ آن را فراهم کرده است.

غنی می گوید که دولت افغانستان ما هستیم؛ اگر موضوع مذاکرات دوحه صلح در افغانستان است، پس طالبان باید با دولت افغانستان مذاکره کنند؛ اگر طالبان حاضر نیستند با ما مذاکره کنند، ما هم اصراری نداریم که با طالبان مذاکره کنیم! داکتر غنی در صحبت با شخصیت های بالا رتبهٔ داخلی و خارجی با وضاحت گفت:

«در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات صلح، از خاک و سرزمین مان دفاع می کنیم؛ و آن را تسلیم کسی نخواهیم کرد.»

مواضع غنی باعث عکس العمل ها شد:

جناب محمد جواد رحیمی در ۸ صبح نوشت که «زنگ صبح زده شد!»؛ غنی اگر لج کند، تنها می ماند!!

از جناب رحیمی می پرسیم کی به ایشان گفته که غنی تنها می ماند؟!

جناب کرزی گفت اگر دولت موافقه کند ویا نکند، مذاکرات صلح باید ادامه بیابد! چون که طالبان «برادران» ما هستند! روشنفکر افغانستان عبید صافی ازجناب حامد کرزی در فیسبوک پرسید: این درست که طالبان برادران شما هستند؛ اما شما خودتان کی هستید!؟

جناب داکتر خلیلزاد «فوریت پیشرفت درمذاکرات بین الافغانی» را تأکید کرد؛ وگفت که «در تاخير صلح وتداوم جنګ و خونريزي در بين افغان ها، رهبري حکومت مسول است، نه ملت افغان»!

اینک از همان آغاز فعالیت های داکتر خلیلزاد نوشتیم که ما افغانان کوشش های جناب را به فال نیک می گیریم! پریزیدنت ترامپ هم گفت که امریکا، بکوشش خلیلزاد، به پیشرفت هایی دست یافته است؛ وجناب ترامپ گفت که برای پایان دادن به «جنگ بی پایان» افغانستان منتظر نتایج این کوشش ها است؛

خیلی خوب؛

ما همه می دانیم که جناب خلیلزاد یک سیاستمدار ورزیده و حرفوی است؛ ما همه می دانیم، و بسیار هم خوش هستیم، که جناب خلیلزاد به مقامات بلند در اداره و سیاست امریکا دست یافته است؛ اما سه سوال بسیار بدیهی از جناب خلیلزاد هم داریم:

این سوال که امریکا، و خود جناب خلیلزاد، چی وخت تصمیم گرفته است که بفکر «ملت افغان» بیافتد؟

درطی تمام این سال ها طالبان اما با دولت نجنگدیدند! طالبان با«ملت افغان» جنگیدند! واین همه جوانی که همه روزه به نرخ کاه ماش کشته می شوند، اینان ارکان بسیار پر افتخار و با همت همین ملت افغان هستند!

ازینجاست که وقتی غنی می گوید که مسأله، حقیقتاً ، این است که «ارادهٔ ملت افغان» باید ناظر اصلی بر پروسهٔ صلح باشد! منظورش اشاره به همین ملت وبه همین جوانان است! که وسیلهٔ بازی قرار داده شده اند؛

این حقیقت را خانم فرانسوا هیستالیز فرانسوی، دو هفته پیش، در اجلاس اخیر مادرید برای صلح افغانستان گفت:

«بگذار ارادهٔ ملت افغانستان بدست خود افغانان قرار داشته باشد. مردم افغانستان خود شان می توانند سرنوشت کشور خود را رقم بزنند.

ابر قدرت ها نباید افغانستان را بازیچهٔ سیاست های خارجی خود بسازند و افغانستان نباید میدان بزکشی بین ابر قدرت ‌های جهانی و منطقوی باشد»

وبعد این سوال که امریکا چرا وچگونه تصمیم گرفته است که «رهبری حکومت» را در برابر«ملت افغان» قراربدهد؟

بلی! «ملت افغان» با دولت های «آغا بلی!!» مشکل داشته است، از«چپ» و از «راست»؛ که بغیر از اجابت بلاشرط خواست های مخدومین خود، «مجمل و مفصلی» نداشته اند!

اما در قرن بیستم دولت در افغانستان منادی خواست های ملت هم بوده است؛ دولت های افغان چار بار هم «نی!!!» گفته اند:

امان الله به استعمار نی گفت، نابودش کردند!

داود به محاط به خشکه بودن افغانستان نی گفت، نابودش کردند!

نجیب به جنگ نی گفت، نابودش کردند!

فاجعهٔ افغانستان ۴۰ ساله نیست؛ فاجعهٔ افغانستان یکصد ساله شد!

اینک اگر غنی به، غیرحاضری ارادهٔ ملت افغان بر جریان صلح، «نی!!!» می گوید، چرا این بد است؟؟؟

به جناب خلیلزاد حرمت می گذاریم؛ اما از جناب خلیلزاد رسخت می خواهیم و می گوییم که ما افغانان با این «نی!!!» دولت خود مشکل نداریم! بخاطر می دهیم که اسد خالد، که در دوستی وی با امریکا هیچ تردیدی نیست، به پا ایستاد و با جهر «جهاد» برعلیه طالبان را اعلام کرد!

ما با دست خالی در کنار دولت خود می ایستیم! ما از دولت منحیث دولت دفاع می کنیم؛ افغانان اینک آگاهی دارند که می باید «دولتمند» شوند! تردید ما دربارهٔ خودِ طالب هم نیست؛ تردید ما دربارهٔ میکانیزم دوحه است که طالب را بر قدرت سوار می سازد؛ تردید ما در این است که پیوند دادن سرراست طالبان با قدرت، هیچ ضمانتی بدست نمی دهد که دولت در افغانستان فروپاشیده نه شود؛ و فروپاشانیده نه شود؛ افغانان آگاهی دارند که دست پاکستان از طریق طالبان دراز است تا یکبار دیگر دولت در افغانستان ساقط شود!

ما می گوییم که طالب هم باید از چنبر انتخابات بگذرد؛ و ما این را با نگاه به همان دموکراسی می گوییم که خود امریکا به ما توصیه و هدیه کرده است!!

و سوال سوم این که یک فهرست بسیار طولانی نشر شد از شخصیت هایی که شامل هیأت صلح به دوحه رفتنی هستند؛ بنظر میرسد غنی موافقه کرده است که چنین هیاتی به دوحه برود.

قبل از همه بسیار شکر که چند سر که به تن می ارزد، در میان ما افغانان هنوز هم زنده هستند!

سپس آنجا که خود امریکا از حراست از «ارزش های ۱۸ سال اخیر، خاصتاْ دربارهٔ زنان» سخن می گوید، در این هیأت چرا زنان {و چرا جوانان} سهم شایسته ندارند؟

بالاخره مذاکرات صلح، طوری که خود جناب خلیلزاد به تجربه می داند، مذاکرات بسیار اختصاصی و پیچیده هستند؛ ازاین نظر حمایت می کنیم که برای چنین مذاکرات صرفاً چند شخصیت نخبه و اهل خبره برگزیده شوند!

‍سعی ما این بود که در این اوضاع عجب وطن، دستکم به اندازهٔ یک وجب هم که شده از معلومات متعارف فراتر برویم!

دنیا کتی خاطر پندیده در دند گندیده ای که برای افغانان کنده ، «ارزش های هژده ساله» را چنان راکتی ساخته که حالی دنده، هم توپش را نمی یابد!

صیییب اینه توپ دنده!!!

آصف برکی نوشت که وضعیت شاریدهٔ ترافیک شهر کابل با «دوسه اقدام بسیارساده» به نظم می آید؛ وداکتر سمیع حامد «نوآوری» خود را از همین دو سه اقدام ساده آغاز کرد! کار های بزرگ همواره از اقدامات ساده آغاز می یابند!

داکترسمیع حامد می داند که این بند چنان از کُنده دربند است، که چاره ای نیست، مگر این که در جست وجوی سربند«جوی توپ»، ترافیک را یکجای با دندهٔ ترافیک به «جوی شیر» بفرستد!!

معلمی داشتیم مریخ دیده و شیریخ چشیده؛ با «شادمانی» سوالات امتحان را روی تخته می نوشت؛ و بعد با یک نگاه پُخته، که ارچهٔ همهٔ ما ره پرخچه می کد؛ می گفت:

«چق چق بند!!»، اینالی دگه کار کنید!!

۰۷/۰۴/۲۰۱۹