هژبر شينواری
محمد حسين محمدی
يک آسمان گنجشک
يک آسمان گنجشک
مجموعه شعر محمد حسين محمدی برای اطفال
نوشتهء هژبر شينواری
نويسنده گان و آفرينشگران «جدی» در افغانستان کمتر هنر و ادبيات کودک را «جدی» گرفته اند. شايد هم به خاطر اينکه کودک آينده است و ادامهء حيات...!
باری به خاطر دارم که از محترم دکتور محمد اعظم عبيدی که برای مدت بيست و شش سال برنامهء اطفال را برای راديو افغانستان می نوشت و به صد ها قصه و افسانه را برای اطفال نگارش، ويرايش و گردآوری نموده است، در مورد چهره های مطرح در گسترهء هنر و ادبيات برای کودکان پرسيدم. ايشان با وصف حافظهء دقيق و تيزی که دارند به دشواری توانستند صرف چند تن معدود را بخاطر بياورند. دليل آن فقط و فقط عدم توجه آفرينشگران و دست کم گرفتن هنر و ادبيات برای کودکان بوده است. در برخی موارد حتی از شرم اينکه در «جامعهء فرهنگی» بنام نويسنده و يا شاعر «اوشتوکا» يعنی هيچکاره معرفی شوند، از کنار اين ژانر ادبی بی سروصدا گذشته اند. روی همين دليل به جز تنی چند از دلاورترين ها که شمار آنها به تعداد انگشتان يک دست هم نمی رسد، نويسنده و هنرمند مطرحی در ساحهء هنر و ادبيات کودکان نداشته ايم.
محمد حسين محمدی در سال 1354 در شهر مزارشريف به دنيا آمده است. نوشتن را از سال 1372 به طور جدی شروع کرده است و به نظم و نثر می نويسد. وی اکنون محصل رشتهء کارگردانی سينما و تلويزون در دانشکدهء صدا و سيمای ايران است و مدير مسوول مجله فرهنگی تازه تولدی به نام «فرخار» نيز می باشد.
محمد حسين محمدی را با داستان های کوتاه، نقد ها و پژوهش های ادبی اش می شناختم و می دانستم که دو داستان او تا اکنون در مسابقات سرتاسری ايران حايز جايزه شده اند و مجموعهء داستان های او بنام «پروانه ها و چادر های سفيد» در سال 1378 به چاپ رسيده اند. باری هم چند قطعه شعر زيبای او را که برای اطفال سروده بود، خواندم و در دلم جرقهء از اميد درخشيد چه اشعار او دلنشين و اميدوار کننده بودند. اخيراً کتابی از او بدستم رسيد. کتاب «يک آسمان گنجشک» نام دارد و توسط «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ايران» به تيراژ ده هزار نسخه در سال 1381 در شهر تهران به چاپ رسيده است. تصاوير زيبای کتاب توسط مهدی طباطبايی نقاشی شده و ويراستار آن شراره وظيفه شناس می باشد. مطالعه اشعار ومشاهدهء تصاوير کتاب «يک آسمان گنجشک» آنچنان شور و شعفی را در من ايجاد کرد که دلم خواست تا اين احساسات را در مورد با شما نيز قسمت کنم. کتاب با شعر زيبای (بهار و بهاره) آغاز می گردد:
باز فصل بهار پر کرده است
خانه را از صدای گنجشکان
خواهرم باز دانه می ريزد
صبح ها از برای گنجشکان
کلام حسين محمدی کلامی است ساده و زيبا که همه ويژه گی های نگارش برای کودکان را در خود دارد و خواننده را با مهربانی به دنيای پاک و زلال طفوليت دعوت می کند. چنانچه در شعر (دامن) می گويد:
مادر برای من
ديروز دامن دوخت
يک آسمان گنجشک
بر دامن من دوخت
گنجشک ها خوبند
گنجشک ها نازند
بر دامنم آنها
در حال پروازند
مانند يک گنجشک
خوشحال چرخيدم
از روی مادر جان
من بوسه ای چيدم.
پروين پژواک که خود از نويسنده گان با حوصله و کوشای ادبيات کودکان بوده و اشعاری به زيبايی شفافيت آب روان برای اطفال سروده است، در مورد اين کتاب می گويد:
وقتی «يک آسمان گنجشک» را گرفتم، چشمانم روشن شد و سوز حسرت کهن که از نداشتن کتابهای ادبيات کودکان بر دل داشتم، برای مدتی آرام گرفت. کتاب در دستم بود و خوابم تحقق يافته بود. "مانند يک گنجشک خوشحال چرخيدم" و از روی کتاب "بوسه ای چيدم".
بخصوص شعر (دامن) به قدرش زيبا و روان است که دلم می خواهد آنرا بار بار بخوانم. در واقعيت همين کار را هم می کنم. به دخترکم دريا هر شب آن شعر را می خوانم و او تقريباً آنرا از بر نموده است. قبل از اين تنها توانسته بود، ترانه گک فولکلوری (از بالا او ميايه...) را از بر کند. محمد حسين محمدی دوست بسيار خوبی برای کودکان است. اميدوارم تا هرگز او با دنيای کودکی و آن دنيا با محمدی بيگانه نگردد. سلام و درود و شادباش بر او و سروده های او.
حسين محمدی از استفادهء کلمات و واژه های زيبا و سچهء دری افغانستان در اشعارش نمی هراسد و با سخاوت و در کمال ظرافت گنجينهء کهن و غنی ادبيات دری را به خواننده گان ايرانی ارايه می کند. در برخی موارد که درک واژه ها برای همزبانان ايرانی دشوار می شود او به ياری شان می شتابد .و با ارايهء واژه نامه ای فهم اشعار را سهل تر می سازد. کاش می توانست اين موضوع را در رابطه با واژه های چون کلون، نيمکت، کلاغ... برای اطفال هموطن خودش نيز انجام دهد که يقيناً در اين مورد محدوديت هايی از طرف ناشر داشته است.
طرح ها و تصاوير کتاب خيلی زيبا تصوير شده اند ولی در برخی از صفحات کتاب چون شعر (دامن) با وصف محيط مساعد اندازهء حروف کوچک انتخاب شده اند که خوانش شعر را برای اطفال دشوار ساخته و از لحاظ شکلی حروف را زيز تاثير رنگ تصاوير قرار می دهند.
با وصف اينکه کتاب «يک آسمان گنجشک» توسط انتشارات ايرانی و بخاطر استفادهء کودکان ايرانی به چاپ رسيده است، قلباً آرزومندم تا گنجشک هايی از آن به کلبه های ويران و دستان «خالی از کودکی» کشور زادگاه محمدی نيز پر بزنند و با پرواز و آواز خويش روان دردمند ايشان را نوازش کنند.
محمد حسين محمدی جوانی است پرشور، با انرژی و باورمند به ارزش های انسانی. ستاره ای است در حال طلوع در گسترهء ادبيات کودک در افغانستان. اميدوارم او نيرو و توانش را در اين عرصه بيشتر از هر زمان ديگر متمرکز سازد. چه عرصهء ادبيات کودک سبزه زاری است رويايی و کشف ناشده در انتظار او که در هر قدم رازها، رمز ها و قصه های تازه ای به گوش او خواهد گفت.
اپريل 2004